 |
 |
 |
Ο Αρχάγγελος
Το τελευταίο χωριό στα βόρεια σύνορα του Δήμου είναι ο Αρχάγγελος. Απέχει 5 χλμ από την Περίκλεια και 33 από τον Εξαπλάτανο. Η θέα γι' αυτόν που ανηφορίζει προς τον Αρχάγγελο είναι μαγευτική, καθώς απλώνεται στα μάτια του ο υπέροχος κάμπος της Άνω Αλμωπίας, κατάφυτος ως την τελευταία του άκρη. Στο Νότο υψώνεται το Πάικο, ήρεμο χωματόβουνο, σκεπασμένο με οξιές και βελανιδιές.
Παλιά το χωριό λεγόταν Όσσιανη. Μετονομάστηκε το 1925 Αρχάγγελος από το όνομα της παρακείμενης Ιεράς Μονής Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Το σημερινό χωριό είναι αποτέλεσμα συνοίκησης κατοίκων παλαιότερων οικισμών, που ίχνη τους ακόμη διακρίνονται και αποτελούσαν πιθανότατα εγκαταστάσεις ακριτών του Βυζαντινού κράτους, πράγμα που εξηγεί και τη λατινογλωσσία των κατοίκων. Έχει το μεγαλύτερο υψόμετρο στο Δήμο, 820μ. Ο πληθυσμός, που είχε έντονη παρουσία σε όλες τις μεγάλες στιγμές του Έθνους (εξεγέρσεις κατά την Τουρκοκρατία, Μακεδονικός Αγώνας, Αντίσταση) ήταν 826 κάτοικοι το 1920, έφτασε τους 1126 το 1940 και με την απογραφή του 1991 είναι 666 κάτοικοι.
Βόρεια του χωριού, σε 'φύσει' οχυρή τοποθεσία, γαλήνια και εκπληκτικής ομορφιάς, είναι χτισμένη η Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Kατά την παράδοση η Μονή είναι χτισμένη επάνω σε αρχαίο ιερό αφιερωμένο πιθανότατα στη θεά του κυνηγιού Άρτεμη,λόγω της πλούσιας πανίδας και χλωρίδας της περιοχής. Οι μελετητές της Μονής στην πλειοψηφία τους θεωρούν βέβαιο ότι από τη σύστασή της (11ος αι.) μέχρι και τα μέσα του 19αι. ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο υπό την άμεση δικαιοδοσία της Μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους (βλέπε Φούστανη, διαφορετική άποψη Δ. Ευγενίδου). Πυρπολήθηκε γύρω στα 1790 από τους εξισλαμισμένους Βλάχους της Νότιας και "ανακαινίστηκε" το 1843, αφιερωμένη πλέον στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Η ιστόρηση της "ανακαινισμένης" Μονής έγινε πιθανότατα στα 1858 από τους Κρουσοβίτες ζωγράφους Αναστάσιο (πατέρας), Ευάγγελο και Νικόλαο (γιοι).
Ο επισκέπτης του Αρχαγγέλου μπορεί να δει ακόμη την τεχνητή λίμνη στα βόρεια του χωριού, κατασκευασμένη για άρδευση.
Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, το εμπόριο και τον τουρισμό. Σήμερα είναι το πρώτο χωριό στο νομό Πέλλας στην παραγωγή πρώτης ποιότητας κερασιών επιτραπέζιων και βιομηχανικών. Δεύτερη γεωργική απασχόληση είναι η παραγωγή πατάτας. Γνωστά επίσης είναι τα τσουρέκια Αρχαγγέλου.
Ο Αρχάγγελος, γενικά, με την όμορφη πλατεία του, το ιστορικό του μοναστήρι και το υγιεινό του κλίμα είναι ένα πανέμορφο χωριό. Υπάρχουν εδώ ενοικιαζόμενα δωμάτια, καφετέριες, ταβέρνες και παραδοσιακά καφενεία.
Στον Αρχάγγελο προσαρτήθηκε το 1926 η καταργηθείσα κοινότητα ΤΡΙΑ ΕΛΑΤΑ. Τα 'Τρία Έλατα' βρίσκονται σε οροπέδιο του Πάικου, αρκετά πάνω από τον Πρόδρομο, σε υψόμετρο 1050μ. Μετά την απελευθέρωση ήταν ένα από τα χωριά της Αλμωπίας με το όνομα Λέσκοβο. Μετονομάστηκε Τρία Έλατα το 1922. Η παλαιότερη αναφορά του χωριού γίνεται σε οθωμανικό έγγραφο του 1481.Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα στην περιοχή του έδρασε το σώμα του Λεσκοβίτη οπλαρχηγού Βασ. Βάνδου. Σε πίνακα του 1914 εμφανίζεται ως κεφαλοχώρι με 592 κατοίκους και ελληνικό σχολείο που λειτουργεί σε κοινοτικό διδακτήριο με ένα δάσκαλο και μια δασκάλα. Πυρπολήθηκε από τους Γερμανούς την 6η Μαΐου του 1944 μαζί με τα 'Μεγάλα Λιβάδια', γιατί υπήρξε τόπος καταφυγής και εφοδιασμού τμημάτων του ΕΛΑΣ. Ο πληθυσμός διασκορπίστηκε και έκτοτε το χωριό δεν ξανακατοικήθηκε. Σήμερα στην περιοχή σώζεται ένα τμήμα της εκκλησίας του Αγίου Μηνά με το καμπαναριό και λίγα ερείπια από τα σπίτια.
© 2006 Γ.Λ. Εξαπλατάνου, επιμέλεια ιστοσελίδας: Θόδωρος Λ. Καρτσιώτης
Προτεινόμενη Ανάλυση: 1024 x 768